แจกฟรี ถาม – ตอบ เกี่ยวกับห้องสมุด

แจกฟรี ถาม – ตอบ เกี่ยวกับห้องสมุด

ดาวน์โหลดไฟล์ PDF ได้ที่ คลิ๊ก

1.การจัดหมวดหมู่หนังสือ คืออะไร

ตอบ   การจัดกลุ่มหนังสือ  โดยพิจารณาจากเนื้อหาสาระของหนังสือเป็นสำคัญ  หรือลักษณะการประพันธ์อย่างเดียวกันไว้ด้วยกัน  โดยมีสัญลักษณ์แสดงเนื้อหา              ของหนังสือแต่ละประเภทโดยจะเขียนสัญลักษณ์แทนประเภทของหนังสือไว้ที่สันหนังสือแต่ละเล่ม  เพื่อจะเป็นการบอกตำแหน่งของหนังสือที่อยู่ในห้องสมุด  หนังสือที่เนื้อหาเหมือนกัน  หรือ คล้ายคลึงกันจะจัดวางไว้ด้วยกันหรือใกล้ ๆ กัน

2.การจัดหมู่หนังสือ มีความสำคัญอย่างไร

ตอบ

1.  ผู้ใช้ห้องสมุดและเจ้าหน้าที่ห้องสมุดสามารถค้นหาหนังสือที่ต้องการได้ง่าย  และประหยัดเวลา  เพราะเมื่อมีการจัดหมู่หนังสืออย่างเป็นระบบที่สันหนังสือทุกเล่มจะมีเลขหมู่หนังสือ  ผู้ใช้ห้องสมุดสามารถค้นหนังสือได้โดยเปิดดูเลขจากบัตรรายการ  แล้วตรงไปหาหนังสือจากชั้นได้อย่างรวดเร็ว  เจ้าหน้าที่ห้องสมุดก็สามารถจัดเก็บหนังสือขึ้นได้ถูกต้องและรวดเร็ว

2.หนังสือที่มีเนื้อหาวิชาอย่างเดียวกัน  หรือคล้ายคลึงกันจะรวมอยู่ในหมวดหมู่เดียวกัน  ช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดมีโอกาสเลือกหนังสือเนื้อเรื่องที่ต้องการจากหนังสือหลาย ๆ เล่มได้อย่างรวดเร็ว

3.หนังสือที่มีเนื้อเรื่องเกี่ยวเนื่องกัน  หรือสัมพันธ์กันจะอยู่ใกล้ ๆ กัน  ซึ่งจะช่วยให้ผู้อ่านสามารถหาหนังสือที่มีเรื่องราวเหมือนกันมาประกอบเนื้อหาให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

4.ช่วยให้ทราบว่ามีจำนวนหนังสือในแต่ละหมวดมากน้อยเพียงใด

5.เมื่อได้หนังสือใหม่เข้ามาในห้องสมุด  ก็สามารถจัดหมวดหมู่  แล้วนำออกขึ้นชั้นรวมกับหนังสือที่มีอยู่ก่อนแล้วเพื่อให้บริการได้อย่างรวดเร็ว

3.การจัดหมวดหมู่หนังสือมีประโยชน์อย่างไร

ตอบ

1.  หนังสือแต่ละเล่มจะมีสัญลักษณ์แทนเนื้อหาของหนังสือ

2  หนังสือที่มีเนื้อหาวิชาอย่างเดียวกัน  หรือคล้ายคลึงกันจะรวมอยู่ในหมวดหมู่เดียวกัน  ช่วยให้ผู้ใช้มีโอกาสเลือกหนังสือหรือเนื้อเรื่องตามที่ต้องการจากหนังสือได้หลายเล่ม

3.หนังสือที่มีเนื้อเรื่องเกี่ยวเนื่องกัน หรือสัมพันธ์กันจะอยู่ใกล้ ๆ กัน  ซึ่งจะช่วยให้ผู้อ่านสามารถหาหนังสือที่มีเรื่องราวเหมือนกันมาใช้ประกอบเนื้อหาได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

4.หนังสือที่มีลักษณะคำประพันธ์แบบเดียวกันจะอยู่รวมกันตามภาษาของคำประพันธ์ นั้น ๆ

5. ช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดสามารถค้นหาหนังสือได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว และช่วยประหยัดเวลาเพราะที่สันหนังสือทุกเล่มจะปรากฏเลขเรียกหนังสือ   เจ้าหน้าที่สามารถจัดเก็บเข้าที่ได้ถูกต้อง  รวดเร็ว

6. ช่วยให้ทราบจำนวนหนังสือแต่ละสาขาวิชาว่ามีจำนวนมากน้อยเท่าใด หากวิชาใดยังมีจำนวนน้อยไม่เพียงพอกับความต้องการจะได้จัดหาเพิ่มเติมให้เหมาะสม

เพิ่มประสิทธิภาพในการสืบค้นวัสดุห้องสมุด ลดความผิดพลาดในการสืบค้น  สามารถค้นได้อย่างถูกต้อง  สมบูรณ์  รวดเร็วและประหยัดเวลา

4.จงอธิบายการจัดหมวดหมู่หนังสือระบบทศนิยมของดิวอี้

ตอบ

การจัดหมวดหมู่หนังสือระบบทศนิยมของดิวอี้  (Dewey  Decimal  Classification) เรียกย่อ ๆ ว่า  ระบบ  D.C.  หรือ  D.D.C.  ระบบนี้ตั้งชื่อตามผู้คิดค้น  คือ  นายเมลวิล  ดิวอี้  ( Melvil  Dewey) บรรณารักษ์ชาวอเมริกัน  ดิวอี้มีความสนจานห้องสมุดเป็นพิเศษ  ในขณะที่เป็นนักศึกษาชั้นปีที่  3  ในวิทยาลัยแอมเฮิร์สต์  ในรัฐแมสซาซูเสตต์  ได้สมัครเข้าทำงานห้องสมุดของวิทยาลัยนั้น  ในตำแหน่งผู้ช่วยบรรณารักษ์  ดิวอี้ได้ไปดูงานด้านการจัดหนังสือให้สะดวกแก่การใช้ในห้องสมุดต่างๆ  ถึง  50  แห่ง  แล้วจึงได้เริ่มคิดระบบการจัดหมวดหมู่แบบทศนิยมขึ้นในเดือนพฤษภาคม  พ.ศ.  2416  (ค.ศ. 1873)  ได้นำเสนอต่อคณะกรรมการห้องสมุดของวิทยาลัยนั้น  จัดพิมพ์เป็นรูปเล่มครั้งแรกเมื่อปี  ค.ศ.  1876  และได้มีการปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมเลขหมู่ให้ทันสมัยอยู่เสมอ  และจัดพิมพ์ใหม่ครั้งหลังสุดเมื่อปี  พ.ศ.  2534  เป็นการพิมพ์ครั้งที่  20  ระบบนี้ใช้ตัวเลขเป็นสัญลักษณ์แทนชนิดของหนังสือ  โดยใช้ตัวเลขสามหลัก  และยังสามารถใช้จุดทศนิยมหลังเลขหลักร้อย  ช่วยในการแบ่งย่อยเนื้อหาวิชาได้อีกด้วย  ระบบนี้ใช้ง่าย  เข้าใจและจำได้ง่าย  จึงเป็นระบบการจัดหมู่ ที่นิยมใช้กันแพร่หลายในห้องสมุดโรงเรียน  ห้องสมุดประชาชน ในทุก ๆ ประเทศทั่วโลก  รวมทั้ง ประเทศไทย

5.ระบบทศนิยมของดิวอี้ แบ่งหนังสือเป็นหมวดหมู่ใหญ่ ได้กี่หมวด อะไรบ้าง

ตอบ

10  หมวดใหญ่  โดยใช้ตัวเลขหลักร้อยเป็นสัญลักษณ์  ดังต่อไปนี้

หมวด  000  เบ็ดเตล็ด  ความรู้ทั่วไป  บรรณารักษศาสตร์

หมวด  100  ปรัชญา  จิตวิทยา

หมวด  200  ศาสนา

หมวด  300  สังคมศาสตร์

หมวด  400  ภาษาศาสตร์

หมวด  500  วิทยาศาสตร์  คณิตศาสตร์

หมวด  600  เทคโนโลยี  หรือวิทยาศาสตร์ประยุกต์

หมวด  700  ศิลปกรรม  และนันทนาการ

หมวด  800  วรรณคดี

หมวด  900  ภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์

6.บัตรรายการ (Catalog card) หมายถึง

ตอบ   บัตรที่แจ้งรายละเอียดต่าง ๆ เกี่ยวกับหนังสือ  สิ่งพิมพ์อื่นๆ ตลอดจนโสตทัศนวัสดุที่มีในห้องสมุด เพื่อให้ผู้ใช้ทราบข้อมูลต่าง ๆ เช่น  ชื่อผู้แต่ง  ชื่อเรื่อง  ครั้งที่พิมพ์  สถานที่พิมพ์  ผู้จัดพิมพ์  ปีพิมพ์  เป็นต้น  นอกจากนี้ยังมีเลขเรียกหนังสือ  (Call number)  บอกตำแหน่งที่เก็บเพื่อให้หาวัสดุนั้นๆ  ได้ถูกที่โดยไม่เสียเวลา  บัตรรายการมีขนาดมาตรฐาน  คือ  3” X 5”   ด้านล่างเจาะรูสำหรับให้แกนเหล็กร้อยบัตรไว้กับลิ้นชักของตู้บัตรรายการเพื่อไม่ให้บัตรสลับที่หรือถูกนำออกจากลิ้นชัก

7.บัตรรายการมีประโยชน์อย่างไร

ตอบ

1.  ช่วยให้ค้นหาหนังสือที่ต้องการ เพียงผู้ใช้ทราบชื่อผู้แต่ง ชื่อหนังสือ ชื่อหัวเรื่อง หรือทราบชื่อผู้แต่งร่วม   ผู้แปล   ผู้รวบรวม ชื่อชุด  หรือข้อมูลใดๆ   ที่ห้องสมุดพิมพ์ไว้บรรทัดแรกของบัตร ก็สามารถใช้   บัตรรายการประเภทต่างๆที่ห้องสมุดจัดทำขึ้น ได้แก่ บัตรผู้แต่ง บัตรชื่อเรื่อง บัตรหัวเรื่อง หรือบัตรอื่น ๆ ตรวจค้นว่าห้องสมุดมีหนังสือเล่มที่ต้องการหรือไม่

2.บอกตำแหน่งที่อยู่ของหนังสือแต่ละเล่มในห้องสมุด  เลขเรียกหนังสือในบัตรรายการจะช่วยให้ผู้ใช้ทราบว่าหนังสือเล่มที่ต้องการอยู่ที่ใดของห้องสมุด

3.เป็นตัวแทนของหนังสือแต่ละเล่มที่มีอยู่ในห้องสมุด  รายการต่าง ๆ  ในบัตรรายการ ได้แก่  ชื่อผู้แต่ง  ชื่อเรื่อง  ครั้งที่พิมพ์  พิมพ์ลักษณ์  บรรณลักษณ์   ชื่อชุด  และหมายเหตุ   รายการเหล่านี้จะช่วยให้ผู้ใช้ทราบรายละเอียดก่อนได้เห็นตัวเล่มจริง   ทำให้สามารถเลือกหนังสือได้ตรงกับความต้องการ

4.รายละเอียดของหนังสือที่บันทึกในบัตรรายการสามารถนำไปรวบรวมเขียนบรรณานุกรมได้     หนังสือบางเล่มส่วนหน้าปกในอาจฉีกขาดหรือหลุดหายไปบางส่วนสามารถดูรายละเอียดในบัตรรายการแทนได้

5.ผู้ที่ต้องการค้นคว้าผลงานของผู้แต่งคนเดียวกัน จะสะดวกอย่างยิ่งถ้าดูจากบัตรผู้แต่ง ทำให้ทราบนามจริงของผู้แต่งที่ใช้นามแฝงด้วย

6.ผู้ที่ต้องการค้นเรื่องใดเรื่องหนึ่ง สามารถใช้บัตรหัวเรื่อง  ซึ่งจะบอกชื่อผู้แต่ง  ชื่อเรื่อง และอื่นๆ  ที่บันทึกรายการสำคัญของหนังสือไว้ด้วย  จะได้หนังสือจำนวนหลายเล่มในเรื่องที่ต้องการ  พร้อมทั้งโยงเพิ่มเติมไปยังหัวเรื่องอื่นที่เกี่ยวข้องให้ด้วย

7.บัตรโยงนำผู้ใช้จากชื่อบางชื่อ หรือหัวเรื่องบางหัวเรื่องไปยังชื่อหรือหัวเรื่องที่ถูกต้อง ทำให้   ผู้ใช้สามารถค้นพบสารสนเทศที่ต้องการได้ง่าย

8. บัตรรายการมีส่วนประกอบอะไรบ้าง

ตอบ

1.  เลขเรียกหนังสือ (Call  number)  เป็นเลขหมายประจำตัวของหนังสือแต่ละเล่ม อยู่มุมซ้ายบนของบัตร ประกอบด้วยเลขหมู่หนังสือ อักษรตัวแรกของชื่อผู้แต่ง และอักษรตัวแรกของชื่อเรื่อง สำหรับบอกตำแหน่งที่จัดเก็บเพื่อให้ค้นได้สะดวก

2.ชื่อผู้แต่ง (Author) อาจเป็นบุคคล  องค์การ  หรือหน่วยงานที่รับผิดชอบ การลงชื่อผู้แต่ง  มีหลักเกณฑ์มากมายแต่ที่ควรทราบคือผู้แต่งที่เป็น  ชื่อบุคคลถ้าเป็นคนไทย ให้ลงชื่อตัว  และตามด้วยชื่อสกุลกรณีผู้แต่งเป็นชาวต่างประเทศ  ให้ขั้นต้นด้วยชื่อสกุลและตามด้วยชื่อตัว  ผู้แต่งที่เป็นองค์กรหรือหน่วยงานใช้ตามที่เรียกขาน   เช่น  กรมศิลปากร   สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทย

3.ชื่อเรื่อง (Title) ใช้ชื่อที่ปรากฏในหน้าปกใน

4.ครั้งที่พิมพ์ (Edition) จะลงรายการตั้งแต่พิมพ์ครั้งที่ 2 เป็นต้นไป

5.พิมพ์ลักษณ์ (Imprint) หมายถึงข้อมูลเกี่ยวกับการพิมพ์ประกอบด้วย

สถานที่พิมพ์  (Place of  publication) ได้แก่ชื่อจังหวัด ที่มีการจัดพิมพ์หนังสือ  เช่น กรุงเทพฯ นครราชสีมา

สำนักพิมพ์ (Publisher)  ได้แก่   ชื่อบริษัทห้างร้าน ที่พิมพ์   หนังสือ  เช่น  ซีเอ็ด  ดอกหญ้า  ดวงกมล

ปีที่พิมพ์ (Date of publication)  คือตัวเลขของปีที่พิมพ์

6.บรรณลักษณ์ (Collation)    คือ   รายการแสดงลักษณะของหนังสือ เช่น จำนวนหน้า (Page)  จำนวนเล่ม  ภาพประกอบ   ตาราง  แผนภูมิ

7.เลขมาตรฐานหนังสือสากล  (International  Standard  Book  Number =  ISBN)  คือ ตัวเลขที่กำหนดขึ้นแทนชื่อหนังสือ  สำนักพิมพ์  และประเทศ    มี 10 หลัก  สำหรับใช้เป็นรหัสในการติดต่อสั่งซื้อ

ISBN 974 1  – 8156 2 – 20 3 – 6 4

1.เลขประเทศไทย 2. เลขสำนักพิมพ์  3. เลขประจำหนังสือ  4.  เลขตรวจสอบในคอมพิวเตอร์

2.แนวสืบค้น (Tracing) เป็นข้อความที่บอกให้ทราบว่า  บัตรรายการสำหรับหนังสือเล่มหนึ่ง ๆ มีกี่บัตร  และมีหัวเรื่องเพิ่มเติมอะไรที่เกี่ยวข้องกัน ทำให้การค้นหาหนังสือเล่มนั้น ๆ ง่ายขึ้น

9.บัตรรายการมีกี่ประเภท อะไรบ้าง

ตอบ

บัตรรายการมีหลายประเภท   โดยทั่วไปจะเรียกชื่อตามข้อความบรรทัดแรกของบัตร   บัตรรายการที่ผู้ใช้บริการห้องสมุดควรทราบเนื่องจากเป็นเครื่องมือช่วยสืบค้นที่จะต้องใช้มีดังนี้

1.บัตรผู้แต่ง (Author card) หมายถึง  บัตรที่ใช้เพื่อค้นว่าห้องสมุดมีทรัพยากร สานสนเทศโดยผู้แต่งผู้นี้หรือไม่สำหรับผู้แต่งที่มีผลงานหลายเรื่องหลายประเภท บัตรผู้แต่งจะช่วยให้ทราบว่า  ห้องสมุดมีผลงานเรื่องใด หรือประเภทใดของผู้แต่งผู้นี้บ้าง บัตรผู้แต่งจะมีชื่อและนามสกุลของผู้แต่งอยู่บรรทัดแรกของบัตร สำหรับผู้แต่งที่เป็นชาวต่างประเทศ โดยเฉพาะชาวตะวันตกจะใช้นามสกุลขึ้นก่อนคั่นด้วยเครื่องหมายจุลภาคแล้วจึงลงชื่อแรก

2.บัตรชื่อเรื่อง (Title card)   หมายถึง   บัตรที่พิมพ์ชื่อเรื่องของทรัพยากร     สารสนเทศไว้บนบรรทัดแรก เพื่อให้ความสะดวกรวดเร็วสำหรับผู้ใช้บริการเพราะชื่อเรื่องของทรัพยากรสารสนเทศบางประเภทเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลาย  เช่น  วรรคดีคลาสสิค   นวนิยาย  ภาพยนตร์  เทปบันทึกภาพ เทปบันเสียง

3.บัตรเรื่อง (Subject card) หมายถึง บัตรที่มีหัวเรื่องปรากฏอยู่บนบรรทัดแรกของบัตรหัวเรื่อง  คือ  คำกลุ่มคำ  หรือวลีที่ห้องสมุดทั่วไปกำหนดขึ้นให้ตรงกัน   เพื่อระบุเนื้อหาวิชาหรือสาระสำคัญของเนื้อเรื่องในทรัพยากรสารสนเทศ  บัตรเรื่องให้ความสะดวกแก่ผู้ใช้ห้องสมุดในกรณีที่ไม่ทราบชื่อผู้แต่งหรือชื่อเรื่อง   แต่ทราบขอบเขตหัวข้อวิชาและสาระสำคัญของเรื่องที่ต้องการอย่างคร่าวๆ   เช่น   ต้องการทำรายงานเกี่ยวกับดนตรีไทย บัตรเรื่องจะแสดงว่าห้องสมุดมีทรัพยากรสารสนเทศเกี่ยวกับดนตรีไทย และเรื่องอื่น ๆ ที่ใกล้เคียงกันอย่างไร  เช่น  ดนตรีไทย  เครื่องดนตรีไทย  เพลงไทย  หนังสือบางเรื่องสามารถค้นได้จากหัวเรื่องหลายหัวเรื่อง

10.การเรียงบัตรรายการในห้องสมุดมีกี่วิธี อะไรบ้าง

ตอบ   3 วิธี ดังนี้

1.การเรียงบัตรแบบพจนานุกรม (Dictionary Catalog)  คือ  การเรียงบัตรทุกประเภทเข้าด้วยกันไม่ว่าจะเป็นบัตรผู้แต่ง บัตรชื่อเรื่อง บัตรหัวเรื่อง และบัตรเพิ่มอื่น ๆ ยกเว้นบัตรแจ้งหมู่หนังสือหรือบัตรทะเบียนเท่านั้น    โดยนำมาเรียงตามลำดับอักษรตั้งแต่  ก – ฮ  หรือ A – Z   การเรียงบัตรรายการด้วยวิธีนี้เหมาะสำหรับห้องสมุดขนาดเล็กที่มีหนังสือไม่มาก

2.การเรียงแยกตามชนิดของบัตร (Devided  Catalog)  การเรียงบัตรวิธีนี้เหมาะสำหรับห้องสมุดขนาดใหญ่ ซึ่งมีหนังสือเป็นจำนวนมาก  มี  3  แบบ  คือ

เรียงบัตรผู้แต่งกับบัตรชื่อเรื่องไว้ด้วยกัน ส่วนบัตรหัวเรื่องหรือบัตรเรื่องเรียงแยกไว้ต่างหาก

เรียงบัตรหัวเรื่องกับบัตรชื่อเรื่องไว้ด้วยกัน  ส่วนบัตรผู้แต่งเรียงแยกไว้ต่างหาก

เรียงบัตรแต่ละชนิดแยกออกจากกันเป็น  3   กลุ่ม   คือ   บัตรผู้แต่ง     บัตรชื่อเรื่อง  และบัตรหัวเรื่อง แล้วนำบัตรแต่ละพวกมาเรียงตามอักษรแบบพจนานุกรม

3.การเรียงบัตรตามเลขหมู่หนังสือ (Classified Catalog) คือ  การเรียงบัตร  ตามลำดับเลขหมู่ของหนังสือ ถ้าห้องสมุดจัดหนังสือตามระบบทศนิยมของดิวอี้ ก็เรียงบัตรจากหมวด 000 – 900 โดยลำดับจากเลขหมู่น้อยไปหาเลขหมู่มาก ถ้าเลขหมู่ซ้ำกันจะเรียงโดยพิจารณาอักษรชื่อผู้แต่ง เลขผู้แต่ง และอักษรชื่อเรื่องตามลำดับถ้าห้องสมุดใช้การจัดหมู่หนังสือระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน ก็จัดตามลำดับอักษรที่เป็นสัญลักษณ์แทนประเภทของหนังสือ ถ้าอักษรเหมือนกันก็เรียงตามตัวเลข ถ้าตัวอักษรและตัวเลขหรือเลขหมู่ยังเหมือนกันอีกให้จัดเรียงตามลำดับของเลขคัตเตอร์อีกทีหนึ่ง